Jak stworzyć własną składankę gier na kasecie magnetofonowej?
- dely / Blowjobb
Wstęp
Korzystanie z Atari z magnetofonem zajmuje miejsce szczególne w pamięci większości użytkowników tego komputera. Ważnym elementem tej nostalgii jest w szczególności proces ładowania gier z kaset magnetofonowych. To doświadczenie, nieznane młodszym pokoleniom, stanowiło rytuał sam w sobie. Dźwięk przesuwania się taśmy, charakterystyczny szum ładowania, a wreszcie niepewność, czy gra w ogóle się uruchomi - wszystko to budowało napięcie i było integralną częścią zabawy.
Dla wielu z nas, dorastających w latach 80. i 90. w Polsce, Atari było oknem na świat cyfrowej rozrywki. Własnoręcznie tworzone składanki gier na kasetach były prawdziwym skarbem, cenniejszym niż niejeden oryginalnie wydany tytuł, których w latach 80. prawie nikt nie widział na oczy. Przegrywanie gier od znajomych, wymienianie się nimi i spędzanie godzin na tworzeniu idealnej kompilacji to wspomnienia, które dziś nabierają nowego wymiaru. Powrót do tej formy zabawy to coś więcej niż tylko granie w stare gry; to podróż w czasie, reanimacja tamtych emocji i możliwość ponownego przeżycia tej unikalnej atmosfery. Dzisiaj, kiedy gry są łatwo dostępne i natychmiastowo uruchamiane, proces tworzenia własnej składanki na kasecie to powrót do cierpliwości, która definiowała tę epokę.
W ostatnich latach obserwujemy powrót do korzeni cyfrowej rozrywki. Pokolenie, które dorastało z ośmiobitowymi komputerami, pragnie na nowo doświadczyć tych unikalnych wrażeń, a dla wielu oznacza to powrót do fizycznych nośników, w tym do kaset magnetofonowych. To właśnie z myślą o nich, o pasjonatach, którzy chcą odtworzyć tamtą magię i stworzyć własne, unikalne składanki gier na Atari, powstał ten artykuł.
Na szczęście, proces ten jest dziś znacznie prostszy niż w czasach, gdy do kopiowania gier używano dwóch magnetofonów lub często skomplikowanych w użyciu programów kopiujących. Z pomocą przychodzi nam program Turgen – potężne, a zarazem intuicyjne narzędzie, stworzone specjalnie do konwersji cyfrowych obrazów gier. Jego możliwości wykraczają daleko poza zwykłą konwersję. Turgen umożliwia przekształcanie cyfrowych obrazów oprogramowania Atari na standardowe zapisy kasetowe lub popularne systemy „turbo”, co znacznie przyspiesza ładowanie. Program potrafi generować pliki WAVE, obrazy kaset (.CAS), a nawet wysyłać sygnał bezpośrednio na kartę dźwiękową, co pozwala na natychmiastowe nagranie na kasetę.
Wśród jego dodatkowych funkcji znajdziemy przetwarzanie gotowych obrazów kaset (.CAS), a także kreator, który automatyzuje produkcję wielu kaset jednocześnie, co jest nieocenione przy tworzeniu większych kompilacji. Turgen potrafi również automatycznie nazywać pliki, tworzyć dwustronne nagrania, a nawet generować sygnał pilota do testowania poziomu głośności i kalibracji głowic magnetofonu. Dzięki narzędziom pomocniczym, takim jak interfejs linii poleceń GENCAS, możliwość tworzenia dwuścieżkowych kaset (łączących dane z muzyką lub głosem) oraz funkcje ekstrakcji danych czy łączenia plików, Turgen staje się kompleksowym, a zarazem niezastąpionym narzędziem dla każdego entuzjasty atarowskich kaset. W naszym tutorialu skupimy się na tworzeniu dwóch rodzajów składanek, które różnią się prędkością zapisu, a tym samym pojemnością i wydajnością.
Czego będziesz potrzebować? Lista zakupów i oprogramowania
Zanim przystąpimy do tworzenia pierwszej składanki, musimy przygotować odpowiedni sprzęt i oprogramowanie. Na szczęście, wymagania nie są wygórowane, a większość potrzebnych elementów można zdobyć bez większego problemu. Oto lista rzeczy, które pozwolą Ci przenieść cyfrowe obrazy gier na fizyczną kasetę.
Wymagania sprzętowe
Ośmiobitowy komputer Atari , Może to być dowolny model: 400, 800, XL lub XE. Ważne, aby był w pełni sprawny i poprawnie działał z magnetofonem.
Magnetofon Atari – kluczowy element. Upewnij się, że Twój magnetofon, na przykład popularny w Polsce XC12, działa bez zarzutu. Sprawdź, czy nie ma problemów z odtwarzaniem, przewijaniem, a przede wszystkim – czy wczytuje gry.
Druga jednostka nagrywająca (magnetofon typu deck) – do nagrywania składanki najlepiej sprawdzi się magnetofon kasetowy typu deck z regulowanym poziomem zapisu (tzw. "recording level"). Urządzenie wyższej klasy pozwoli na precyzyjne ustawienie poziomu sygnału z komputera, co jest kluczowe dla bezbłędnego ładowania gier. Upewnij się, że Twój deck ma wejście dźwięku (line-in).
Kaseta magnetofonowa – zalecamy użycie kaset typu C60 lub krótszych. Dłuższe kasety, takie jak C90, mają cieńszą taśmę, która jest bardziej podatna na zniekształcenia i uszkodzenia, co może skutkować błędami podczas wczytywania.
Kabel audio – do połączenia komputera z magnetofonem. Najczęściej będzie to kabel z wtyczką mini jack (stereo lub mono, w zależności od wyjścia audio w komputerze) na jednym końcu i dwoma wtyczkami cinch (RCA) na drugim.
Wymagania programowe
Nasz kluczowy program, Turgen, działa na platformie Java, co czyni go niezwykle uniwersalnym. Zanim zaczniesz, upewnij się, że Twój komputer spełnia poniższe wymagania:
Środowisko Java – do działania Turgena potrzebujesz Java SE Runtime Environment (JRE) lub Java SE Development Kit (JDK) w wersji 11 lub nowszej. Jeśli nie masz Javy zainstalowanej na swoim komputerze, możesz ją pobrać ze strony Oracle.
System operacyjny – Turgen działa na wszystkich popularnych systemach operacyjnych, w tym Microsoft Windows, GNU/Linux i macOS.
Program Turgen – oczywiście, niezbędny jest sam program. Pobierz go ze strony projektu pod adresem: https://turgen.sourceforge.io/.
Pliki gier – potrzebne będą cyfrowe obrazy gier, które chcemy umieścić na kasecie. Możesz je znaleźć w archiwach gier dostępnych w internecie.
Zapis w standardowej prędkości (ok. 600 b/s)
Standardowa prędkość zapisu, wynosząca około 600 bodów na sekundę, to prawdziwy "powrót do przeszłości" w czystej postaci. To właśnie z takim tempem nagrywane były w większości oficjalne wydania kasetowe. Jest to idealna opcja, jeśli chcesz odtworzyć autentyczne doświadczenie z epoki. Ze względu na niską prędkość, jedna strona kasety C60 (30 minut) pozwoli Ci zapisać zaledwie kilka gier, w zależności od ich wielkości. Chociaż ładowanie może trwać kilkanaście minut, to właśnie ten proces i związane z nim emocje są esencją retrogamingu.
Kolejne kroki, które należy wykonać, aby przygotować obrazy kaset w przypadku zapisu standardowego:
Przygotuj gry, które chcesz aby znalazły się w Twojej składance, dla przejrzystości najlepiej w jednym katalogu na dysku – - tak będzie po prostu łatwiej - załóżmy, że chcemy stworzyć zestaw z hitami LK Avalon.
Uruchom program Turgen i przeciągnij z menedżera plików przygotowane gry na jego okno (upuść pliki na górną część okna, tuż pod ikonami).
W oknie, które się pojawi, jako Tape loading system wybierz Standard i naciśnij Next.
Pojawi się okno, gdzie można wybrać za pomocą której metody będzie konwertowany plik (Allowed methods), tzn. który loader będzie używany podczas wgrywania na Atari, oraz gdzie zostaną wygenerowane pliki. Zaznacz wszystkie metody z wyjątkiem Tape Image – Turgen sam wybierze optymalny loader. Naciśnij Next.
W tej chwili następuje wstępna konwersja. Po zakończeniu przetwarzania, otrzymasz w oknie jej podsumowanie. Naciśnij Finish.
Teraz wrócisz do głównego okna programu, gdzie zobaczysz listę zaimportowanych plików i możesz opcjonalnie dostosować loader, tzn. co się będzie działo na ekranie podczas wgrywania.
[krok opcjonalny] Kliknij dwukrotnie na dowolny plik z listy, otrzymasz nowe okno, gdzie będziesz mógł wpłynąć na loader. Interesuje nas przede wszystkim:
- Title: tu możesz wpisać nazwę, która będzie się pojawiać podczas wgrywania
- Background – wybierz kolory elementów ekranu podczas wczytywania
- Hide kursor - ukrywa kursor, Silent I/O – wycisza dźwięk wgrywania, Suppress ATRACT – zapobiega włączeniu trybu przyciągania uwagi podczas długich sesji wgrywania.
Pozostałych opcji lepiej nie zmieniać (w szczególności prędkości odczytu – co prawda większość magnetofonów powinna sobie poradzić z prędkością nawet o 50%, ale nam zależy na maksymalnej kompatybilności, prawda?)
UWAGA: dostosowanie opcji należy wykonać dla każdego pliku osobno!
Kiedy ustawiliśmy już wszystko tak, że jesteśmy w pełni zadowoleni – wybierz z górnego menu TOOLS → Create tape sides
Pojawi się okno, w którym będziemy generować docelowe obrazy, które będą gotowe do nagrania. W pierwszej kolejności zaznaczamy opcje: All (chcemy stworzyć składankę z wszystkich plików), Sequential (w kolejności wcześniej podanej – o tym więcej później), WAVE files (potrzebujemy nieskompresowanych plików audio). Następnie mamy do wyboru długość taśmy – załóżmy, że korzystamy z typowej kasety C60 – naciskamy przycisk C60. Teraz wybieramy docelowy katalog, gdzie będą zapisane pliki WAV (Output directory). Pozostałe opcje nas nie interesują. Następnie naciskamy przycisk Preview, który wygeneruje nam podgląd planu pracy konwertera w dolnej części okna (Report).
Zwróć uwagę na ostatnie jego ostatnie wiersze: w tym przypadku cztery gry zajęły aż trzy strony kasety. To dużo, ale nie panikujmy – mamy w oknie report podane wynikowe czasy wgrywania. Spróbujmy więc zmienić kolejność gier w głównym oknie. Zamknij okno Create tape sides i za pomocą przycisków Up / Down ustaw inną kolejność
Teraz ponownie wybierz Tools → Create tape sides i naciśnij Preview.
Sukces – wszystko zmieściło się na jednej kasecie, na dwóch stronach. Teraz pozostaje nacisnąć Create sides i w wybranym wcześniej katalogu otrzymujemy gotowe pliki, które możemy przesłać do magnetofonu!
Pliki WAVE możemy teraz nagrać na magnetofonie – podłącz za pomocą odpowiedniego przewodu wyjście karty dźwiękowej w komputerze do wejścia liniowego w magnetofonie, włóż kasetę i przewiń ją poza obszar rozbiegówki. Jeśli Twój deck ma automatyczną kalibrację prądu nagrywania – zrób ją przed procesem przenoszenia pliku dźwiękowego. Warto również przed nagrywaniem dokładnie sprawdzić czy nie jest zaznaczony w opcjach karty dźwiękowej "Miks stereo" - nie chcielibyśmy mieć na nagraniu przypadkowych dźwięków komunikatora względnie triumfalnego dźwięku o nadejściu nowej poczty. Naciśnij nagrywanie w decku i odtwórz z ulubionego odtwarzacza wygenerowany plik WAVE, zrób to samo dla każdego kolejnego pliku WAV.
System Turbo (KSO Turbo 2000)
Jeśli zależy Ci na efektywnym wykorzystaniu miejsca na kasecie i zaoszczędzeniu czasu, masz magnetofon z odpowiednią modyfikacją sprzętową, Turbo jest odpowiedzią na Twoje potrzeby. My w naszym artykule skorzystamy z jednego z najpopularniejszych polskich standardów – KSO Turbo 2000. Dzięki temu rozwiązaniu, prędkość zapisu wzrasta wielokrotnie, co przekłada się na imponującą pojemność. Na jednej kasecie C60 będziesz w stanie zmieścić nawet kilkadziesiąt tytułów, co było marzeniem każdego gracza w latach 80. i 90. Wybór tej metody to ukłon w stronę praktyczności, umożliwiający skompletowanie prawdziwej, obszernej biblioteki gier na jednej kasecie, gotowej do użycia w każdej chwili.
Kolejne kroki, które należy wykonać, aby przygotować obrazy kaset w przypadku zapisu przyspieszonego:
Przygotuj gry, które chcesz aby znalazły się w Twojej składance, dla przejrzystości najlepiej w jednym katalogu na dysku – załóżmy, że chcemy stworzyć zestaw z polskich hitami, tym razem plików może być kilkanaście razy więcej!
Uruchom program Turgen i przeciągnij z menedżera plików przygotowane gry na jego okno (upuść pliki na górną część, pod ikonami).
W oknie, które się pojawi, jako Tape loading system wybierz Twój system Turbo – w naszym przypadku KSO Turbo 2000 i naciśnij Next.
Pojawi się okno, gdzie można wybrać za pomocą której metody będzie konwertowany plik (Allowed methods), tzn. który loader będzie używany podczas wgrywania na Atari, oraz gdzie zostaną wygenerowane pliki. Zaznacz wszystkie metody z wyjątkiem Tape Image – Turgen sam wybierze optymalny loader. Naciśnij Next.
Następuje wstępna konwersja. Otrzymasz w oknie jej podsumowanie. Naciśnij Finish.
Teraz wrócisz do głównego okna programu, gdzie zobaczysz listę zaimportowanych plików i możesz opcjonalnie dostosować loader, tzn. co się będzie działo na ekranie podczas wgrywania.
[krok opcjonalny]. Kliknij dwukrotnie na dowolny plik z listy, otrzymasz nowe okno, gdzie będziesz mógł wpłynąć na loader. Tu jest mniej opcji do wyboru, w porównaniu do konwersji w trybie standardowym. Zasadniczo interesuje nas tylko pole Header Block, gdzie ustawiamy nazwę pliku, która pojawi się po odnalezieniu nagłówka.
UWAGA: dostosowanie opcji należy wykonać dla każdego pliku osobno!
Kiedy ustawiliśmy już wszystko tak, że jesteśmy w pełni zadowoleni – wybierz z górnego menu TOOLS → Create tape sides
Pojawi się okno, w którym będziemy generować docelowe obrazy, które będą gotowe do nagrania. W pierwszej kolejności zaznaczamy opcje: All (chcemy stworzyć składankę z wszystkich plików), Sequential (w kolejności wcześniej podanej – o tym więcej później), WAVE files (potrzebujemy nieskompresowanych plików audio). Następnie mamy do wyboru długość taśmy – załóżmy, że korzystamy z typowej kasety C60 – naciskamy przycisk C60. Teraz wybieramy docelowy katalog, gdzie będą zapisane pliki WAV (Output directory). Pozostałe opcje nas nie interesują. Następnie naciskamy przycisk Preview, który wygeneruje nam podgląd planu pracy konwertera w dolnej części okna (Report).
Tym razem wszystkie dwadzieścia siedem gier zmieściło nam się na jednej kasecie! Oczywiście możemy zmienić kolejność gier w głównym oknie – jeśli nie jesteś zadowolony z wcześniejszej kolejności - zamknij okno Create tape sides i za pomocą przycisków Up / Down ustaw inną kolejność
Po ewentualnych zmianach, pozostaje nacisnąć Create sides i w wybranym wcześniej katalogu otrzymujemy gotowe pliki, które możemy przesłać do magnetofonu!
Pliki WAVE możemy teraz nagrać na magnetofonie – podłącz za pomocą odpowiedniego przewodu wyjście karty dźwiękowej w komputerze do wejścia liniowego w magnetofonie, włóż kasetę i przewiń ją poza obszar rozbiegówki. Jeśli Twój deck ma automatyczną kalibrację prądu nagrywania – zrób ją przed procesem przenoszenia pliku dźwiękowego. Warto również przed nagrywaniem dokładnie sprawdzić czy nie jest zaznaczony w opcjach karty dźwiękowej "Miks stereo" - nie chcielibyśmy mieć na nagraniu przypadkowych dźwięków komunikatora względnie triumfalnego dźwięku o nadejściu nowej poczty. Naciśnij nagrywanie w decku i odtwórz z ulubionego odtwarzacza wygenerowany plik WAVE, zrób to samo dla każdego kolejnego pliku WAV.
Podsumowanie
Tworzenie własnych składanek gier na ośmiobitowe Atari wykracza poza zwykły proces techniczny. Stanowi ono unikalną podróż w czasie, gdzie sam proces ładowania gry stanowił integralny element doświadczenia. Dzięki nowoczesnym narzędziom, takim jak Turgen, odtworzenie tego mostu między cyfrową teraźniejszością a analogową przeszłością jest dziś łatwiejsze niż kiedykolwiek.
W tym artykule przedstawiliśmy dwie metody tworzenia kaset. Nagrywanie w standardowej prędkości pozwala na odtworzenie autentycznych wrażeń z samych początków epoki, podczas gdy wykorzystanie systemu Turbo umożliwia efektywne zgromadzenie obszernej kolekcji gier na jednym nośniku. Niezależnie od wybranej techniki, satysfakcja z pomyślnego nagrania i wczytania gry na oryginalnym sprzęcie jest warta, w sumie sporego, nakładu czasu.
Aby nadać kasecie profesjonalne, autentyczne wykończenie, warto uzupełnić ją o odpowiednią poligrafię. Korzystając z generatora okładek kaset autorstwa Lexxa, dostępnego pod adresem https://ataricovers.com/generator/, można przygotować projekt graficzny idealnie pasujący do estetyki epoki. Dzięki temu Twoja własnoręcznie stworzona składanka stanie się nie tylko nośnikiem ulubionych gier, ale również fizycznym artefaktem.
